سندروم پاهای بیقرار

پزشکی . نت : سندروم پاهای بیقرار یک اختلال سیستم عصبی است که اندام تحتانی را درگیر می کند. در این عارضه بیمار  شب ها از احساس نارحتی در ناحیه پاها شکایت دارد. به زبان ساده تر بیمار دچار احساس ناآرامی در پاها شده و دائما آنها را تکان داده و جابجا می کند.

منبع : Webmd.com

برگردان و تدوین: دکتر بابک یکتاپرست

علایم بیماری

مهمترین مشکل مبتلایان به سندروم پاهای بیقرار احساس راحت نبودن پاهاست. بیمار دائم پاها را تکان می دهد و جابجا می کند تا با قرار دادن آنها در وضعیت مطلوب احساس آرامش کند. به علاوه گاه علایمی چون احساس گزگز، خارش و یا احساس راه رفتن یک حشره روی پاها بیمار را ناچار به تکان دادن پاها می کند. شاید بیان احساس این بیماران کار آسانی نباشد، اما در هر صورت یک احساس شدیدا آزار دهنده است که آرامش بیمار را به هم می زند. نکته اینجاست که مشکل عمدتا شب ها و موقع استراحت آغاز می شود و می تواند علاوه بر ایجاد استرس، خواب بیمار را نیز مختل کرده و عوارض ناشی ازبیخوابی را نیز به مشکلات بیمار اضافه کند.

شدت بروز علایم در موارد مختلف و افراد مختلف متفاوت است. گاه علایم بسیار خفیف است اما گاه به قدری شدت می یابد که غیرقابل تحمل شده و زندگی بیمار را مختل می کند. در برخی موارد نادر ممکن است بیماری در بازوها یا سایر نقاط بدن نیز دیده شود.

شیوع بیماری

این عارضه در 10 درصد مردم آمریکا دیده می شود. در خانم ها شایع تر است. ازنظر سنی محدودیتی ندارد و گاه حتی در کودکان نیز دیده می شود. اما موارد شدید آن عمدتا در سنین میانسالی و سالمندی بروز خواهند کرد.

متاسفانه در اکثر موارد بیماری خیلی دیر تشخیص داده می شود و گزارش ها نشان می دهند که برخی از موارد بیماری حتی 20 سال پس از شروع علایم اولیه تشخیص داده شده اند. اتفاقا سندروم پاهای بیقرار، از بیماری هایی است که در صورت تشخیص درست و اقدام به موقع به خوبی درمان خواهد شد.

علل بیماری

متاسفانه علت اصلی بروز بیماری هنوز شناخته نشده اما پژوهش های انجام شده ردپایی از تاثیر عوامل ارثی در بروز بیماری را نشان داده اند. تقریبا نیمی از مبتلایان به بیماری سابقه آن را در بستگان درجه یک خود داشته اند. عوامل دیگری که می توانند در پیشرفت یا شدت گرفتن بیماری موثر باشند عبارتند از:

بیماری های مزمن : بیماری های مزمن و عوارض طولانی مدت آنها می توانند در بروز این مشکل نقش داشته باشند. کم خونی فقر آهن، پارکینسون، نارسایی کلیوی، دیابت و نوروپاتی محیطی( اختلال عملکرد اعصاب محیطی)، می توانند در بروزبیماری موثر باشند. درمان این بیماری ها معمولا موجب تسکین علایم بیقراری پاها خواهد شد.

داروها : مصرف برخی داروها از جمله داروهای ضد تهوع، داروهای ضد سایکوز، داروهای ضد افسردگی و حتی برخی داروهای ضد حساسیت مثل آنتی هیستامین می توانند منجر به تشدید علایم شوند.

بارداری : برخی از خانمها در دوران بارداری یه ویژه در سه ماهه سوم آن با این عارضه روبرو خواهند شد. البته این عوارض معمولا حدود یکماه پس از زایمان برطرف خواهد شد.

سایر موارد : برخی موارد نظیر استرس های محیط ، مصرف الکل و یا خواب ناکافی می توانند موجب شعله ور شدن و تشدید علایم شوند. معمولا علایم با رفع این موارد فروکش خواهد کرد.

تشخیص بیماری

متاسفانه روش آزمایشگاهی خاصی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد. البته گاهی پزشکان از روش های آزمایشگاهی برای رد سایر بیماری های مشابه کمک می گیرند. تشخیص بیماری عمدتا بر شکایت بیمار ، توضیحات او در مورد علایم بیماری و سابقه بیماری در خانواده ، داروهای مصرفی و ... صورت می گیرد.

درمان

مهمترین اصل در درمان بیماری، تسکین علایم است. در موارد خفیف تا متوسط، تغییرات شیوه زندگی مثل گنجانیدن فعالیت ورزشی در برنامه روزانه، برنامه ریزی برای خواب و استراحت منظم و کاهش یا قطع مصرف دخانیات، قهوه و الکل می تواند در این زمینه موثر باشد. همچنین درمان عوامل زمینه ای موثر در ایجاد سندورم پاهای بیقرار مثل اختلالات عصبی، فقر آهن و ... در رفع علایم بیماری موثر خواهد بود.

برخی روش های دیگر مثل ماساژ پاها، استفاده از کیسه آبگرم یا وان آب گرم  و خواب و استراحت کافی نیز در بهبود علایم بیماری مفید به نظر می رسند.

درمان دارویی

درمان دارویی در این بیماران اثرات متفاوتی دارد. در واقع تجویز دارو باید با احتیاط و دقت زیاد صورت بگیرد. زیرا دارویی که موجب بهبود علایم در یک فرد می شود می تواند علایم را در سایر بیماران تشدید نماید. یا حتی داروهای موثر در بهبود علایم یک فردممکن است پس از مدتی تاثیر خود را از دست بدهند. رایج ترین داروهایی که در درمان پاهای بیقرار استفاده می شوند عبارتند از:

داروهای دوپامینرزیک : نقش این داروها تاثیر برروی سیستم نوروترانسمیتر دوپامینی مغز است.  پرکاربرد ترین داروهای این گروه عبارتند از Pramipexole , Ropinirole , Levodaopa , Pergolide

بنزودیازپین ها : در مواردی که بیماری موجب اختلال خواب بیمار می شود، استفاده از این داروها در رفع علایم بیماری موثر خواهد بود. البته باید توجه داشت که بنزودیازپین ها می توانند موجب ایجاد خواب الودگی در طول روز شوند.

مسکن های خواب آور: در موارد همراه بودن بیماری با درد شدید استفاده از این داروها توصیه می شود.

دارو های ضد تشنج : مثل Carbamazepine و Gabapentin

درنظر داشتن این نکته ضروری است که روش درمان خاصی برای سندروم پاهای بیقرار توصیه نشده، اما استفاده از روش های یادشده بالا در کنترل عوارض، تسکین علایم و بهبود وضعیت خواب بیمار سودمند خواهد بود.