نقش لبنیات بر سلامتی

      1 ـ مصرف مداوم شیر و لبنیات به دلیل داشتن مقادیر کافی کلسیم مانع از ابتلا به سرطان روده بزرگ خواهد شد. در شیر نوعی اسید چرب به نام اسید لینولئیک کنژوگه (CLA) وجود دارد که حدود  50   درصد از ابتلا به انواع سرطان می‏کاهد. به علاوه این اسید چرب سیستم ایمنی را تقویت کرده و از بروز بسیاری از عفونت‏ها می‏کاهد.

       2 ـ مصرف روزانه 4 ـ 2 لیوان شیر یا ماست کم چرب برای سلامت انسان بسیار مفید بوده و از بروز بسیاری بیماری‏ها از جمله افزایش فشار خون، بیماری های قلبی  عروقی، پوکی استخوان و هم چنین سرطان روده بزرگ پیشگیری خواهد کرد.

      3 ـ در شیر پروتئینی به نام کازئین وجود دارد که نقش عمده‏ای در پیشگیری از پوسیدگی دندان ایفا می‏کند. به طوری که مصرف 10 ـ  5 گرم پنیر بعد از هر وعده‏ی غذایی در حفظ سلامتی مینای دندان موثر است.

      4 ـ پروتئین موجود در شیر گاو بسیار با ارزش است و باعث تقویت سیستم ایمنی، محکم شدن استخوان‏ها و کاهش فشار خون می‏شود.

      5 ـ مصرف منابع غذایی حاوی پتاسیم (مانند شیر، ماست، پنیر ،سبزی جات و سیب زمینی) میزان نیاز به داروهای کاهش دهنده‏ی فشارخون را کاهش می‏دهد. عنصر منیزیم نیز که در شیر و فرآورده‏های آن وجود دارد، منجر به انبساط دیواره‏ی عروق شده و از تنگ شدن آن و در نهایت افزایش فشارخون پیشگیری می‏کند. مصرف شیر و فرآورده‏های آن در سنین نوجوانی و جوانی مانع از ابتلا، به افزایش فشار خون در سنین بالاتر می‏شود.

      شیر و فرآورده‏های آن از نظر ویتامین های تیامین (B1)، ریبوفلاوین (B2) 6 ـ و پانتوتنیک اسید بسیار غنی می‏باشند. وجود این ویتامین‏ها جهت آزادسازی انرژی از مواد غذایی ضروری است. به همین دلیل مصرف شیر و لبنیات کم چرب در سالمندان بسیار توصیه می‏شود. مصرف مداوم شیر و فرآورده‏های آن در دوران نوجوانی و جوانی، از درصد مرگ و میر ناشی از شکستگی لگن در دوران سالمندی بسیار می‏کاهد.

      7 ـ نیاز یک فرد بالغ به کلسیم حدود 1200 ـ  800 میلی گرم در روز است. یک لیوان شیر حدود 290 میلی گرم کلسیم، 370 میلی گرم پتاسیم و 33 میلی گرم منیزم دارد. یک لیوان ماست نیز حدود 415 میلی گرم کلسیم، 531 میلی گرم پتاسیم و 40 میلی گرم منیزیم دارد.

    8 ـ مطالعات ثابت کرده‏اند که داشتن رژیم غنی از شیر و لبنیات کم چرب، سبزی و میوه جات و هم چنین کاهش مصرف چربی، عامل مهمی‏ در پیشگیری و درمان چاقی، بیماری های قلبی  ـ  عروقی، پرفشاری خون پوکی استخوان و هم چنین سرطان روده بزرگ است.

      دانشمندان در انگلیس دریافتند که نوشیدن تقریبا نیم لیتر شیر در هر روز می‌تواند به حفظ سلامت قلب کمک کند.9 ـ

      10 ـ در تحقیقاتى که بر روی افراد چاق انجام گرفته ثابت شده است کسانى که از رژیم هاى غذایى حاوى مقادیر فراوان لبنیات استفاده کرده اند کاهش وزن بیشترى را نسبت به افرادى که به همان میزان کالرى دریافت کرده اند ولى لبنیات کمترى در رژیم غذایى داشته اند، تجربه کرده اند. در این مطالعه که بر روى دو گروه از افراد چاق انجام شد نتایج به شرح زیر بود:
گروه اول: رژیم غذایى براى کاهش وزن که حاوى لبنیات فراوان بود در عرض ۱۲ هفته حدود ۱۰ کیلوگرم وزن کم کردند.
گروه دوم: رژیم غذایى براى کاهش وزن که بدون محصولات لبنى بوده در عرض ۱۲ هفته حدود هشت کیلوگرم وزن کم کردند.

در این مطالعه توصیه شده است براى کم کردن وزن و داشتن وزن ایده آل بایستى یخچال را پر از شیر و پنیر و ماست کنیم چرا که کلسیم عامل مهمى در کنترل و تنظیم کالرى دریافتى بوده و باعث تسریع در از بین رفتن چربى و کاهش وزن مى شود که البته این کاهش در توده هاى چربى بیشتر در ناحیه تنه بوده است. بنا بر تحقیقات انجام شده، کلسیم از طریق افزایش تجزیه چربى در سلول هاى چربی باعث تسریع در کاهش وزن می شود.

      11 ـ مصرف کلسیم به تنهایى و در اشکال دارویى اثر کمترى در کاهش وزن نسبت به مصرف لبنیات داشته و این به علت وجود مواد دیگرى در لبنیات مثل منگنز و فسفر است که احتمالاً روند تجزیه سلول هاى چربی را تسریع مى کنند و همچنین پروتئین موجود در محصولات لبنی سبب حفظ عضلات شده و از ضعف عضلانى پیشگیرى مى نماید.

کلسیم صرفاً از طریق دریافت لبنیات باعث تسریع در کاهش وزن مى شود و مصرف بى رویه آن خارج از محصولات لبنی و به اشکال دارویى مثل قرص کلسیم نه تنها نتیجه مطلوبى ندارد بلکه ممکن است سبب ایجاد عوارض خطرناکى چون سنگ هاى صفراوى، سنگ هاى کلیوى و مشکلات قلبى عروقی گردد..

نویسنده:س. محمدیان
کارشناس ارشد تغذیه و رژیم درمانی واحد HSE